Konsumpcyjny holocaust

"Bodies" - ta głośna wystawa, jak wiadomo, od jakiegoś czasu gości w warszawskim Blue City. Ja też o niej wiedziałam, zaczytywałam się ze dwa miesiące temu w komentarzach publicystów na temat kontrowersyjnej prezentacji ludzkich ciał. Upozowanych jak w cyrku, żeby widać było każdy mięsień napięty z wysiłku. Pozbawionych nie tylko skóry, ale i godności, jaką daje śmierć. Stałam na stanowisku, że taka wystawa to igranie z tajemnicą życia i umierania. To niebezpieczne przekraczanie granicy, za którą z tego, co powinno być otoczone najwyższym szacunkiem - powstaje folwark.

Ale, o dziwo, zapomniałam o tym. I wybrałam się dziś z koleżanką do Blue City, żeby zwiedzić goszczący tam jarmark produktów regionalnych (i skosztować co nieco).

Tuż przy wejściu powitała nas wielka plansza, na której napis głosił: "Czy wiesz, że gdy się uśmiechasz, napinasz tylko 18 mięśni twarzy, a gdy się smucisz - aż 68" (cytuję z pamięci). Pomyślałam, że to promocja jakiegoś zdrowego stylu życia, fitnessu, w najgorszym razie pasty do zębów. Ale nie - podpis głosił "Bodies, poziom 3+".

Że nie obejrzę wystawy, powiedziałam od razu, chociaż koleżanka była nawet chętna. Ale jednak nie spodziewałam się, że poczuję to, co poczułam - zgrozę i wstyd, że mam oglądać kaszanki i sery, kosztować konfitur, podczas gdy zaledwie trzy piętra nade mną jest kilkudziesięciu umarłych. Przyznam ze wstydem - nie wyszłam z Blue City, chociaż czułam, że powinnam to zrobić, aby być konsekwentna. Nie mam więc moralnego prawa naskakiwać tutaj na ludzi, którzy w najlepsze robią zakupy, gdy nad ich głowami rozgrywa się cyrk.

Wychodząc, znowu natknęłam się na tablicę informacyjną: "Czy wiesz, że ludzkie kości są 3 razy mocniejsze od tytanu?" (znów cytuję z pamięci). I zastanowiłam się, po co ta wystawa. Czy w imię nauki? Stulecia temu, oficjalnie w w imię nauki, w gruncie rzeczy dla zaspokojenia własnej perwersyjnej ciekawości (a swoją drogą, jaka ciekawość nie jest perwersyjna?), kolekcję umarłych ludzkich "dziwadeł" w formalinie sporządził car Piotr Wielki. Opisała to m.in. Olga Tokarczuk w "Biegunach".

Ale opisała to ze zgrozą i taka też była tamta kolekcja - ukrywana głęboko, z nabożnym lękiem prezentująca (nielicznym, którzy zasłużyli na łaskę cara) tajemnicę potworności życia i śmierci. W przypadku "Bodies" nie ma zgrozy ani lęku. Ktoś wtłacza nam w głowę, że oglądanie nieżywych ludzi, pomiędzy kupnem bluzki a zjedzeniem lodów z włoskiej cukierni, wzbogaci nasz umysł. Nie wzbogaci. O tym, ile mięśni ma człowiek, przeczytam chętnie w encyklopedii. Jeśli miałabym dzieci, nie zaprowadziłam ich - w ramach korków z biologii - na "Bodies". Ostatnią rzeczą, jakiej chciałabym je uczyć, byłoby odbieranie szacunku śmierci. Nie jestem święta, nie zbojkotowałam Blue City, ale wiem, gdzie postawić granicę.

Na zajęciach z teorii literatury, z genialnym szalbierzem, profesorem Michałem Pawłem Markowskim, dowiedziałam się, że Holocaust był w prostej linii efektem Kartezjańskiego podziału świata na podmiot i przedmiot. No więc dla mnie granica stoi właśnie tutaj. Jest nią kolejne w historii uprzedmiotawianie człowieka, w tym wypadku - człowieka martwego, a więc świętego. Dla mnie "Bodies" to nie nauka. To wystawiony na widok publiczny, cholerny konsumpcyjny holocaust.